Aantasting door perenroest neemt duidelijk toe
(Uit: Vakblad Fruitteelt nr 8 blz 18/19)
Tot begin jaren negentig werden de door perenroest veroorzaakte vlekken met hun opvallende oranje
kleur zelden waargenomen. Sindsdien lijkt het alsof de ziekte langzaam maar zeker in betekenis
toeneemt. Nu zijn er
nauwelijks nog perenbeplantingen te vinden waarin geen aantasting
voorkomt. Vaak blijft de aantasting beperkt tot een enkele vlek per boom, maar incidenteel leidde
aantasting de afgelopen jaren tot bladval en ernstig productieverlies.
Aantasting door perenroest komt steeds vaker voor
Foto:NFO
In de literatuur zijn meer dan 21 roestsoorten beschreven die aantasting op appel of peer kunnen
veroorzaken. De meeste soorten komen slechts in één geografische regio voor (bijvoorbeeld Noord-Amerika) en de economische betekenis is vaak beperkt. De meeste roestsoorten hebben naast appel of
peer een Juniperus-soort als alternatieve waardplant. In Europa zijn het vooral de roestsoorten
Gymnosporangium fuscum en Gymnosporangium clavariiforme die aantasting op peer veroorzaken.
Levenswijze
Perenroest wordt veroorzaakt door de roestschimmel Gymnosporangium fuscum. Op peer kan roest
niet het hele jaar blijven leven. Voor de
ontwikkeling is een andere gastheer nodig waarop de schimmel in het najaar overgaat en de winter
doorbrengt. In het voorjaar ontstaan er weer nieuwe infecties op peer. Er worden verschillende soorten
sporen gevormd.
Diverse jeneverbessoorten, onder andere de gewone jeneverbes (Juniperus communis) en de
zevenboom (Juniperus sabina) fungeren als wintergastheer. Juniperus wordt in het najaar geïnfecteerd
door de van peer afkomstige
aecidiosporen. Deze kiemen en de schimmel groeit de takken van de
Juniperus in. In het voorjaar worden op Juniperus teleutosporen gevormd, die weer jong perenblad
kunnen infecteren. Perenroest kan op Juniperus enorme sporenmassa’s produceren. De sporen zijn
zeer licht en kunnen over grote afstanden (meer dan 500 meter) worden meegevoerd. Bij vochtig weer
blijft er een gele geleiachtige massa op de takken achter die later verdroogt tot bruine, kurkachtige
korsten. Op Juniperus kan de schimmel jaren
achtereen in leven blijven zonder dat waardplantwisseling nodig is. Een
besmette Juniperus-struik in de nabije omgeving van een perenboomgaard vormt zo jarenlang een
infectiebron voor de perenbeplanting.
Tussen de diverse perenrassen zijn er geen grote verschillen qua gevoeligheid voor roest. De
verschillende Juniperus-soorten variëren wel sterk
in gevoeligheid (zie tabel 1).
Symptomen
In de loop van de zomer verschijnen er op peer grote oranjegele vlekken op het blad. Later kleuren
deze vlekken oranjerood en verschijnen er zwarte stippen in. De zwarte stipjes zijn de vruchtlichamen
waarin de pycnosporen worden gevormd. Later in de zomer ontstaan aan de onderzijde van het blad
gal-achtige opzwellingen waarin zich bekervormige vruchtlichamen
ontwikkelen met daarin de aecidiosporen. Bij aanraking komt uit de bekertjes een geel poeder. Bij
ernstige aantasting treedt vroegtijdig bladval op en
worden jonge scheuten en zelfs vruchten aangetast. Een deel van de
knoppen heeft dan ook een typisch krom uiterlijk.
In de praktijk leeft het gevoel dat perenroest in staat is in de perenbeplanting te overwinteren. In de
literatuur staat inderdaad beschreven dat perenroest in staat is op geïnfecteerd perenweefsel te
overwinteren en twee seizoenen
aecidiosporen te produceren. Zeer waarschijnlijk zijn het echter toch de van Juniperus afkomstige
teleutosporen die in het voorjaar opnieuw het jonge perenblad infecteren.
Bij ernstige aantasting wordt de assimilatie geremd. Dit heeft een negatief effect op groei en productie.
Er zijn voorbeelden bekend waar door
maatverlies de opbrengst meer dan gehalveerd werd.
De optimale temperatuur voor infectie is circa 15°C. Bij enkele uren bladnat kunnen dan onder
optimale omstandigheden al lichte infecties optreden
(zie tabel 2). Hoe langer de bladnatperiode, des te zwaarder de infectie.
Boven 25°C vinden geen infecties plaats. Na circa twee weken verschijnen de eerste oranje vlekjes.
Een deel van de knoppen heeft een typisch krom uiterlijk
Foto: Fruitconsult
Maatregelen
De meest effectieve bestrijding van perenroest is het verwijderen van
besmette Juniperus-struiken in de nabijheid van de perenaanplant. De
schimmel overwintert dan niet en er kunnen geen nieuwe infecties
plaatsvinden. Dit kan soms een hele zoektocht zijn, maar in geval van een ernstige roestaantasting is er
bijna altijd een besmette Juniperus-struik in de directe omgeving van de perenbeplanting te vinden.
Vaak geeft een gradiënt in aantasting in de boomgaard aanwijzingen in welke richting de
Juniperus-struik gezocht moet worden. In overleg met de eigenaars van de besmette struik kan deze
worden verwijderd en/of vervangen door een
andere struik of een niet-gevoelige variëteit. Zwaar aangetaste perenpercelen zijn vaak te vinden in de
nabijheid van steden, buitenplaatsen en parken.
Vroeger werd perenroest met twee à drie Exact-toepassingen na de bloei uitstekend bestreden. Na het
wegvallen van Exact verloopt de bestrijding moeizamer. De strobilurinen en Score hebben een
nevenwerking op
perenroest. Bij een lichte infectiedruk volstaat dit maar bij een zware druk is het niet toereikend. Wellicht
kan met een betere timing van de bespuitingen nog winst worden geboekt. Ook zijn er middelen op
komst die roest beter bestrijden.
Tot slot
Aantasting door perenroest neemt duidelijk toe. Economische schade treedt echter pas op bij zware
aantasting. Dit soort situaties is gelukkig nog
zeldzaam. De meest effectieve bestrijding blijft het verwijderen van besmette Juniperus-struiken in de
nabije omgeving van de aanplant.
Henny Balkhoven, Fruitconsult
henny@fruitconsult.com
Tabel 1:
De gevoeligheid voor perenroest van de verschillende Juniperus-soorten
| Gevoeligheid | Soort | Variëteit
|
|---|
| Niet | J. chinenaia | Blauw, Hetzi, Mint Julep, Torulosa, Plumosa Aurea
|
| J. media | Pfitzenana Glauca
|
| J. communus | Stricta, Suecica, Hibernica, Repanda
|
| J. conferta | Blue Pacific
|
| J. virginiana | Canaerti
|
|
|
| Weinig | J. sabina | Wichita Blue
|
| J. virginiana | Skyrocket.
|
|
|
| Weinig/matig | J. chinensis | Pfitzeriana Old Gold, Rochery Gem
|
|
|
| Matig/sterk | J. chinensis | Expansa, Keteleeri, Mathot
|
| J. media | Pfitzeriana Compacta
|
| J. sabina | Arcadi, Braomoor, Buffala
|
| J. scopulorum | Blue Heaven
|
| Sterk/zeer sterk | J. media | Pfitzeriana Aurea
|
| J. chinensis | Robusta Green
|
| J. sabina | Blaue Donau, Tamariscifolia
|
Bron: Pomologische Vereniging Noord-Holland, 2001
In de loop van de zomer verschijnen er op peer grote oranjegele vlekken op het blad
Foto: NFO
Tabel 2:
Temperatuur en lengte bladnatperiode voor het ontstaan van lichte en zware infecties door perenroest
| Temperatuur (°C) | Bladnatperiode | Bladnatperiode
|
| voor lichte infectie | voor zware infectie
|
| 4 | 7 | 14
|
| 10 | 5 | 10
|
| 15 | 3 | 5
|
| 20 | 4 | 7
|
| >25 | - | -
|
Bron: U. Hilber, e.a.,1990
Wilt U meer leren over Ziekten & Plagen in de Fruittuin?
Volg dan onze cursus deze zomer op zaterdag 10 september 2011.
Opgeven bij:
ciscamars@upcmail.nl
Bijschrift:
Een methode om de insecten uit de boom op te vangen, maar
zoals het plaatje hieronder,
kan het ook.
