Witte Wijnappels en Eethense Wijnappels:
eindconclusies oktober 2006
 


In de voorgaande serie over de (Eethense) Wijnappels zijn diverse vragen nog open gebleven en moesten diverse zaken nog getoetst worden. o.a. bij "echte" ervaren pomologen.

Hier vindt u de voorlopige eindresultaten. Er blijven echter ook nog enkele vragen.

Eethense Wijnappels.

De echte Eethense Wijnappels zijn geïdentificeerd door Thomas van der Kolk. Zij blijken in september rijp te zijn, en zijn smakelijk. De rode blos verdwijnt en maakt plaats voor een fletsgele kleur. De appel kan niet tegen butsen. De eindvorm aan het einde van het groeiseizoen is een appel doorgaans platter dan aanvankelijk verondersteld en platter dan de Wijnappels afgebeeld door Knoop. Er is per boom en in elke afzonderlijke boom sprake van variatie in grootte en ook in de verhouding hoogte/breedte.

Hieronder is de Eethense Wijnappel, een "klein" ras dat rond de wereldoorlog tijdelijk op de officiële Rassenlijst stond, afgebeeld.

Een verzameling Eethense Wijnappels van diverse kanten belicht. Deze vruchten zijn afkomstig van de laagstambomen, genoemd in het artikel van 27 augustus 2006. Deze boompjes zijn van slechte kwaliteit, de vruchten evenzo. Die van Ewoud van Elderen (artikel 15 augustus 2006) waren van betere kwaliteit, maar ook die waren door het hete weer en de grote aantallen te klein.

De vraag of er diverse rassen Eethense Wijnappels zijn werd eerder met een vermoedelijk ja beantwoord. Thans ben ik daar minder zeker van. Zodadelijk zal ik uitleggen dat de rodeRE variant, echt waar, een Witte Wijnappel is.

Het exemplaar waarvan ik eerder (zie artikel 21 augustus 2006) aangaf dat het een INTENS rode variant van de Eethense Wijnappel was, roept ook bij rasechte rotten-in-het-vak-pomologen vragen en uiteenlopende antwoorden op. Enerzijds is er het vermoeden dat het een kruising is met een Jonathan. Die verklaring lijkt plausibel: er zat een proefstation in de buurt en Jonathan werd heel veel geteeld in de streek. Maar een andere pomoloog gaf stellig aan dat het een Tydeman's Early Worcester betrof. Wat betreft de in het artikel van 21 augustus 2006 beschreven intens rode variant blijven de vraagtekens. Wellicht dat de eigenaren komend jaar aan een grondige vergelijking mee willen doen.

De rode blosjes zijn nu niet of alleen bij zeer grondige inspectie in een zeer uitzonderlijk geval nog te herkennen, ze lijken als een druppel rode inkt te zijn opgenomen in een potje witte inkt.

De appel smaakt friszoet aromatisch en heeft tamelijk zacht en ook in rijpe toestand best sappig vruchtvlees. Er is sprake van een groot klokhuis, maar dat valt verder amper op bij het eten.

De Witte Wijnappels

De eerste Wijnappels die ik vond (zie reportage 6 augustus 2006) konden volgens Thomas van der Kolk geen Eethense Wijnappels zijn omdat dat rode appels waren. Merkwaardigerwijs noemde men deze appels in de regio "Witappels".

De oplossing kwam nu, in oktober pas, en wel van de zoon van een fruithandelaar die vlakbij de vindplaats van de Wijnappels in het artikel van 6 augustus 2006 woont.

De appels die Thomas van der Kolk te rood vond voor Eethense Wijnappels waren nu, in oktober, witter dan de Eethense Wijnappels.

Drie "Witappels" naast elkaar. Ze doen hun naam eer aan; ze zijn witter dan de Eethense Wijnappel, die een meer op Yellows gelijkend maar lichter geel kleurtje heeft, maar ook witter is dan alle hedendaags fruit. Bij de grootste appel hierboven is nog een spoor van de rode blos te zien. Opvallend is de grote vlek roest bij de steelholte.

Terug naar de inmiddels bijna bejaarde zoon van de oude fruitboer, die vroeger tot in Utrecht toe deze appels verkocht. Ze heetten volgens hem: Witte Wijnappels!

De goede man wist erbij te vertellen dat de Witte Wijnappel voornamelijk of alleen in het westelijke rivierengebied geteeld werd, m.n. de Bommelerwaard. In de handel was het grote klokhuis een probleem.

Op onderstaande foto van het vruchtvlees is aan één zijde het klokhuis met pen geaccentueerd.

Overigens merkt men van het "klokhuislijntje" in de mond vrij weinig. De schil is in de mond sterker waar te nemen dan het "vlies" van het klokhuis.

Verder is de Witte Wijnappel een beetje fris, goed sappig, en vooral aromatischer dan de Eethense Wijnappel, zonder dat het een overdreven sterk aroma is. Het vruchtvlees is iets steviger, wat knapperiger zo men wil.

Witte Wijnappels, wit, met veel roest bij de steel, en links nog een zweem van de rode blos.

Zichtbare verschillen tussen de Witte Wijnappel-Eethense Wijnappel

Ik sta nog even expliciet stil bij het (uiterlijke) verschil tussen deze twee rassen.

Ik doe dat aan de hand van foto's.

De eerste foto is van medio september, toen de vruchten tegen rijpheid aanzaten.

Nog niet echt rijpe Eethense Wijnappel (links, met weinig roest) en Witte Wijnappel (met veel roest in de steelholte). Al is te zien (medio september) is dat de Witte Wijnappel minder geel in zijn schil heeft dan de Witte Wijnappel. Ook is te zien hoe snel de Eethense zichtbaar beurs is; deze zou door zijn gevoeligheid voor beurs worden niet in de supermarktschappen te gebruiken zijn

Hieronder volgen 3 foto's van een Witte Wijnappel (telkens links op de foto) en een Eethense Wijnappel (telkens rechts). Het knobbeltje bij de steel van de Eethense Wijnappel is toeval, zeker niet standaard.

De Witte (l) en Eethense (r) Wijnappel van alle kanten belicht

  • De Witte heeft veel meer roest bij de steel;
  • De Eethense is platter is dan de Witte;
  • De Witte is in de zomer roder, in de herfst is de Witte witter en de Eethense (licht)geler;
  • De Eethense heeft een breder kelkgebied, de Witte is kleiner en "geheuvelder (meer reliëf)";
  • De Witte Wijnappel wil ook aan de zijkant nog wel eens een verruwde schil hebben, de Eethense is gladder (en zachter) en houdt langer een beetje glans (restant van het "glimmen") .

Slotconclusie

Met deze reportagereeks is met vallen en opstaan een rasbeschrijving gemaakt van zowel de Eethense Wijnappel als de Witte Wijnappel. De Witte Wijnappels hadden nog goed entbaar hout; komende winter zullen nieuwe exemplaren geënt worden. De Eethense Wijnappels zijn, gelet op de staat van de bomen, afgelopen zomer al vermenigvuldigd. Deze zoektocht heeft bereikt dat twee kleine rassen, die in ieder geval in Breda en Utrecht verhandeld zijn geweest, van een roemloze ondergang gered zijn.



Aan de inhoud van deze pagina kunnen geen rechten worden ontleend
©2001- POMologische Vereniging Noord-Holland